Interview Simon Zwarts, anesthesioloog
Wil je iets over je achtergrond vertellen?
In 2000 kwam ik naar Emmen en begon als zelfstandige in een maatschap met ongeveer zes mensen. Ik vertegenwoordigde de maatschap als medicus en heb steeds met veel plezier gewerkt. Omdat veel ziekenhuizen gingen fuseren moesten we de processen steeds beter organiseren en leiden. Dat maakte het werk wel ingewikkelder.
Met name in de laatste tien jaar waren er talrijke ontwikkelingen in de regionale anesthesie. Vroeger had je anatomische merkpunten en prikten we ongeveer ergens. Nu kijken we met een echografie waar de zenuw is om preciezer en met succes de verdoving te zetten. Ik leerde dat van een jongere collega, omdat mijn opleiding meer dan 20 jaar geleden was. Uiteindelijk bleek het verrassend gemakkelijk en het maakte mijn werk leuker.
Wat is het belangrijkste verschil voor jou tussen werken in Nederland en in Duitsland
Een duidelijk verschil is dat er in Nederland een verpleegkundige bij de patiënt zit die mij roept als het niet goed gaat. Ik was er alleen aan het begin en aan het einde van een operatie bij. Daardoor kon ik gerust twee ok’s tegelijk of wat administratie doen. In Duitsland heb ik niet eens een bureau. Daar is iedere anesthesist verantwoordelijk voor zijn patiënt op één ok. De assistente mag er niet alleen zijn. Het systeem van één anesthesist per patiënt zal vast niet veranderen.
Hoe is de opleiding van verpleegkundigen in Duitsland vergeleken met die in Nederland?
Het ziekenhuis in Meppen is een opleidingskliniek. Verpleegkundigen leren daar niet om zelfstandig te werken. Ze solliciteren juist vanwege hun verlangen naar meer verantwoordelijkheid vaak in Nederland. In Duitsland bepaalt de arts wat je als verpleegkundige doet, toch sturen verpleegkundigen onbewust meer dan je denkt. Op basis van hun ervaring met diverse operaties leggen ze alles klaar voor de narcose. Zo hebben ze een klein beetje invloed op de gang van zaken.
Hoe gaat de samenwerking met de verpleegkundigen en artsen in Meppen?
Ze moeten eraan wennen dat ik anders werk. Ze hebben me wel verteld dat ze het leuk vinden dat ik bepaalde dingen anders doe en ze vinden me aardig. In de werksfeer is er iets heel subtiels, wat je niet onder woorden kunt brengen. Nederlanders gaan informeler met elkaar om. Ik ben niet zolang geleden bevorderd tot Oberarzt. Als je kijkt naar mijn functieniveau in Nederland en mijn ervaring is dat niet zo bijzonder. Het heeft echter een status, die ik me niet gerealiseerd had.
Zou je dat met de status van een Oberarzt nader toe willen lichten?
In Nederland word je anesthesioloog en dan ben je tot het eind toe een medisch specialist. In Duitsland kun je als Assistenzarzt tegen een Oberarzt of Chefarzt niet zo gemakkelijk iets zeggen, ook al ben je alleen vanwege bureaucratische redenen Assistenzarzt.[1]Als Oberarzt gedraag je je anders, je komt bijvoorbeeld wat vaker niet op de ok (dat mag niet, maar Oberarzten doen dat).
[1] Simon Zwarts heeft een aantal maanden als Assistenzarzt gewerkt omdat zijn Approbation (registratie als arts) nog niet rond was.
Begrijpen de artsen jouw humor?
Ik ben Nederlander en pas nooit helemaal in het systeem, denk ik. Het was gemakkelijker geweest als ik hier al als dertigjarige was begonnen. Dat ik boven iemand sta om wat voor reden ook past niet bij mijn karakter en niet in het systeem waar ik ben opgegroeid. Het informele past niet in de structuur van een Duits ziekenhuis. Hier in Meppen is de chef de baas, daar zeg je ‘u’ tegen. De omgang is best ontspannen is, maar er is een bepaalde structuur.
Hoe ga je om met de Chefarzt, die boven je staat?
Hij doet zijn best om een wat informele sfeer te creëren, maar hij blijft formeel en zegt tegen iedereen ‘u’, ook tegen de schoonmaakster. Ik tutoyeer iedereen, behalve de Chefarzt of andere specialisten of iemand die ik niet ken en op de gang tegenkom. Door corona hebben we buiten het werk weinig contact met collega’s.
Hoe is de omgang met de patiënten?
Ik zeg tegen iedereen ‘u’, ook tegen jonge volwassenen, behalve tegen mensen onder de 18. Soms vergis ik me daarin, bijvoorbeeld als ik langer met iemand in gesprek bent en adviseer om te stoppen met roken, maar dat nemen ze me niet kwalijk. Dan kan het gebeuren dat ik ‘du’ zeg. Ik heb nog niet meegemaakt dat iemand me daarin corrigeerde.
Wat is het belangrijkste verschil met Nederland in het werk?
In Nederland vindt het preoperatieve gesprek bij voorkeur een week voor de operatie plaats zodat er tijd is om dingen te organiseren en aan te passen. In Duitsland is dit gesprek de avond van tevoren.
Bijna ieder ziekenhuis in Nederland heeft een preoperatief spreekuur. Iedereen die zich enigszins kan verplaatsen, komt naar dit spreekuur. In Nederland is de planning ook anders. Patiënten weten een week van tevoren dat ze werden geopereerd. Als er medisch iets niet goed is, kun je dat aanpassen. Als de anesthesist de operatie goedkeurt, wordt de patiënt ingepland voor de ok. In Nederland zie je de patiënt op de polikliniek, in Duitsland komen ze een avond van tevoren en blijven ze overnachten voor de operatie.
Werken de diensten hetzelfde als in Nederland?
In Meppen heeft de afdeling anesthesie een grote staf. Wanneer je werkt en diensten draait, levert dat geld op. Ik heb diensten kunnen geven aan een collega die graag werkt. Er is geen schema, ik kan mijn voorkeur opgeven. De chef maakt dan een schema. Dat was al zo toen ik als Assistenzarzt werkte. De diensten kunnen heel druk zijn, doordat het ziekenhuis een bovenregionale functie heeft. Ze vangen met name zwaargewonden op en het is een neurochirurgisch ziekenhuis. Soms proberen ze alles om patiënten beter te maken met bijvoorbeeld een urenlange operatie midden in de nacht, terwijl duidelijk is dat het probleem niet op te lossen is.
Heb jij iets veranderd in het ziekenhuis waar je werkzaam bent?
In het begin deden ze misschien een keer per week een lokale anesthesie. Ik gaf aan voorstander te zijn van meer lokale anesthesie. Steeds meer collega’s zien inmiddels de voordelen ervan, het gebeurt veel vaker en ze adviseren hun patiënten anders. Mijn chef zei dat hij blij is met mij omdat ik anders werk dan iedereen hier. Hij wil dat jongere collega’s in opleiding, maar ook anderen, met mijn werkwijze in aanraking komen. Hij vertelde dat ook hij af en toe een andere werkwijze toepast. Het is fijn als ik wat ik voor de anesthesie belangrijk vindt, hier achter kan laten. Men is toch flexibeler dan ik in eerste instantie misschien vreesde.
In het begin vroeg ik me af hoelang ik het hier vol zou houden. Nu heb ik het gevoel dat ze mij waarderen. Als ik nu een verdoving doe, willen anderen erbij zijn. Ik heb het anderen al een paar keer laten doen. Als het lukt, krijgt diegene vertrouwen en durft het een volgende keer zelf te doen. Niet iedereen is er blij mee dat het werk verandert. Het gezondheidssysteem in Duitsland is anders dan in Nederland. In Duitsland heb je ziekenfondspatiënten en particulier verzekerde patiënten. Als particulier verzekerde helpt de chef je.
Hoe was het met de Approbation en de registratie als specialist?
Ik vond de weg heel lang en moeizaam. Dat begon met de Approbation, het voorwerk, alle papieren die vertaald en gewaarmerkt moesten worden. De cursus Duits was natuurlijk een pareltje en had ik nooit willen missen. Maar al die formaliteiten... In juli 2020 ben ik met de cursus Duits begonnen en in maart 2021 met mijn baan in Meppel. In november/december 2020 had ik het B2-certificaat en heb ik alle papieren naar de Duitse Ärztekamer opgestuurd. Ik kon in mei pas het vaktaalexamen doen.
Toen mijn taal goed genoeg was, dacht ik dat het voor elkaar was, maar een aantal documenten was alweer verlopen. Het Polizeiliche Führungszeugnis is maar een paar maanden geldig. Dat heeft nog twee maanden geduurd. Toen was het nog niet klaar. Ik moest ook een Facharzttitelanerkennung hebben. Dat is weer een ander traject. Ik moest alle papieren opnieuw opsturen. Ik had gelukkig van alle vertalingen een gewaarmerkte kopie. Het duurde een tijdje, maar ergens in oktober was de Facharztanerkennung rond. In mei heb ik de Fachsprachprüfung gedaan, in juli is de Approbation binnengekomen en in oktober de Facharztanerkennung. Ik moest echt alles opnieuw opsturen, ondanks dat het eenzelfde organisatie is en mijn originele papieren er al lagen.
Zijn er nog meer dingen waar je mee te maken kreeg die je niet had voorzien?
Er is net zoals in Nederland in Duitsland een verplicht pensioenfonds voor artsen en medische specialisten. Ik kon er een Befreiung voor aanvragen omdat ik in Nederland al een pensioen opbouw. Ik kreeg de Befreiung vanwege mijn leeftijd, omdat ik over een paar jaar ophoud met werken. Je betaalt een forse premie en moet veel jaren pensioen opbouwen voordat je iets terugkrijgt. Ik had de Befreiung binnen een maand na het begin van het werk aan moeten vragen. Sowieso moest ik de eerste drie maanden betalen en daarna gingen ze kijken of ik voor de Befreiung in aanmerking kwam.
Voor het geld hoef ik niet meer te werken, maar ik wil mijn kennis blijven inzetten. Op mijn leeftijd had ik in Nederland geen baan meer gekregen. Bovendien kan het ziekenhuis in Duitsland niet gemakkelijk aan artsen komen, er is een structureel tekort aan personeel. Ik heb het nu veel meer naar mijn zin dan toen ik er net was. Dit houd ik voorlopig wel vol, denk ik. Ik kan op de diensten sturen en ik kan mensen beïnvloeden.
Zijn er nog dingen die je in Meppen anders vindt?
In de regio Emsland is er veel zoals in Nederland. Er is altijd veel grensverkeer geweest. Mensen uit het Emsland wonen nu in Drenthe en omgekeerd. Daar zie ik niet zoveel verrassingen. Ik vond de toestand in coronatijd bijzonder. Op de kerstmarkt ben ik weggestuurd, omdat ik geen negatieve test van die dag had. Dat is daar een regel die je in Nederland niet hebt bij een openluchtbijeenkomst. In de winkels achter de markt kon ik wel gewoon naar binnen met een mondkapje en een QR-code.
Als arts ben ik in Duitsland twee keer ingeënt. Je werkt daar met een geel vaccinatieboekje uit de apotheek. Ik kon zelfs in Nederland met dit bewijs uit eten. Bij Ikea konden ze het boekje niet scannen. Ik moest voor een app op mijn telefoon zorgen. Dat was niet zo gemakkelijk. In Europa kun je de QR-code alleen krijgen in het land waar je bent ingeënt. Ik kreeg in Duitsland de QR-Code in een apotheek op een papiertje.
Hoe anders is het werken in coronatijd?
Op het werk hebben we weinig coronapatiënten, ik merk er niet zoveel van. Het gewone programma gaat gewoon door. Wanneer de ic’s vol liggen met coronapatiënten, wat ik nog niet heb meegemaakt, gaan net zoals in Nederland de operaties niet door. Er is wel een gebrek aan personeel, waardoor operaties niet doorgaan. Ook door personeel dat ziek is en thuiszit. Patiënten die niet ingeënt zijn, mogen niet geopereerd worden.
Lees meer over ons aanbod voor artsen en medische professionals
Blijf op de hoogte blijven van onze blogs
Geschreven door Anne Kewitsch, oprichter en specialist in maatwerktrainingen Duits