Omgangsvormen vanuit het andere perspectief

'Interkulturalität' of hoe voelt het als Duitser wanneer je met omgangsvormen geconfronteerd wordt die je niet kent en die niet bij je passen?
Laten wij eens kijken naar het ritueel 'begroeten'.

In Duitsland was ik gewend om als begroeting mensen de hand te schudden. Zo herinner ik mij het ochtendritueel op mijn werk: wie binnenkwam, maakte de ronde, keek iedereen aan en gaf iedereen een hand. 'Guten Morgen, Herr/Frau....'. Het afscheidsritueel aan het einde van de werkdag was hetzelfde.

Hoe anders beleefde ik het op mijn eerste werkplek in Nederland. Wie binnenkwam, zei 'hoi' en ging op zijn plek zitten.

Je kunt je voorstellen, dat ik af en toe in een situatie kwam, dat ik vertwijfeld dacht: geef ik een hand, zeg ik hoi of wat ga ik nu doen? Die vertwijfeling viel uiteraard ook op bij de ander. Zo merkte ik dat je ingeslepen gewoonten niet zomaar verandert.

Ook het ritueel 'van het zoenen' tijdens een verjaardagsfeest in Nederland wekte bij mij de nodige verbazing. Bijna iedereen, zonder uitzondering, werd met zoenen begroet. Een, twee of drie zoenen, afwisselend rechts en dan weer links.

Dit wat anders dan wat ik in Duitsland gewend was, waar je alleen familie of zeer goede vrienden zoent of eigenlijk nog eerder omarmt dan zoent. De Nederlandse manier maakte inbreuk op mijn comfortzone, zeker omdat ik soms zelf niet de keuze kreeg om al dan niet te zoenen. Voor mijn gevoel moest ik het maar over me heen laten komen, maar niet met overtuiging. Met angst en beven beleefde ik dan ook mijn eerste verjaardag op mijn werk in Nederland. Alle collega's wensten mij zoenend de beste wensen.

Hierbij merkte ik, dat mijn manier van begroeten (mijn cultuur of cultuur A) niet strookte met die van een ander (vreemde cultuur of cultuur B). Ik merkte ook, dat wanneer ik niet de begroeting van de ander volgde, er 'automatisch' een soort lege ruimte ontstond. Deze lege ruimte gaf ons beiden de gelegenheid om een nieuwe vorm van begroeten te creëren die voor ons allebei 'aangenaam' was, waardoor de wederzijdse comfortzone intact kon blijven. Zo vormde er als het ware een nieuwe cultuur (cultuur C): iets nieuws, wat beiden van tevoren niet voor mogelijk hadden gehouden, maar wat een passend antwoord is op de verschillende vorm (ritueel) van een in wezen zelfde culturele behoefte: elkaar begroeten. Zo kun je bijvoorbeeld denken: de hand schudden en de arm vasthouden.

Je kunt je voorstellen dat dit ook op tal van andere cultuurverschillen kan ontstaan, zowel op individueel als op organisatorisch vlak.

Geschreven door C.S. van der Velpen-Neuss                              
(intercultureel) coach, trainer en blogger.

Blijf op de hoogte blijven van onze blogs