Werken als arts in Zwitserland
Hoe is het om als arts in Zwitserland te wonen en te werken? Welke obstakels kom je tegen? Wat zijn de mooie dingen van het leven en werken in Zwitserland?
Twee artsen die bij Academie Aan de Angstel Duits hebben geleerd, vertelden tijdens twee webinars over hun ervaringen en ze gaven tips aan de deelnemers.
Even voorstellen:
Marieke Romijn, nefroloog. Marieke ging in 2018 met man en twee kinderen naar Zwitserland. Ruim twee jaar geleden kreeg ze daar hun derde kind. Marieke woont en werkt in Zovingen, een kleine plaats in het kanton Aargau. Eerder werkte ze als internist en nefroloog bij het AMC in Amsterdam.
Maya van Kanten woont en werkt sinds 2018 als huisarts bij Sanacare in Bern, een stad in het gelijknamige kanton Bern. Eerder werkte ze in Rotterdam. Maya verhuisde naar Bern om dichter bij haar partner te zijn. Inmiddels is ze moeder van een peuter.
Leven en werken in Zwitserland deel 2:
Registeren, solliciteren en werken als arts in Zwitserland
Waarom ben je naar Zwitserland gegaan?
Marieke:
De reden dat ik naar Zwitserland ging, was dat ik met een gezin baanzekerheid wilde. Hier in NL krijg heb je geen baanzekerheid, je krijgt een tijdelijk contract of je vist achter het net.
In Zwitserland daarentegen is een tekort aan specialisten omdat er te weinig artsen worden opgeleid. Ook aan anesthesiologen en geriaters is er een tekort. Verder is er een groot tekort aan huisartsen en verpleegkundigen.
Als internist mag ik ook als huisarts werken. Het is een rustgevende gedachte dat ik, als ik straks 60 ben en het rustiger aan wil doen, kan wisselen en als huisarts aan de slag kan. Huisartsen hoeven namelijk geen diensten te draaien. Over de diensten vertellen we straks meer.
Hoe is de opleiding tot specialist georganiseerd?
In Zwitserland zijn er meer en betere opleidingsmogelijkheden dan in Nederland. In Nederland solliciteer je centraal. Je kunt je alleen in een van de in totaal 8 universiteitsklinieken specialiseren. In Zwitserland kun je haast overal je opleiding vervolgen, niet alleen in universiteitsziekenhuizen maar ook in kleinere spitaals. De opleiding bestaat uit het vergaren van voldoende jaren werkervaring. Het duurt 5 à 6 jaar. Je eerste baan telt al mee. Je mag tijdens je opleidingsjaren van ziekenhuis of spitaal wisselen.[1] Daarna kun je je vakexamen afleggen.
Tip: Bekijk de websites van de spitaals of ziekenhuizen. Daar vind je veel informatie.
Hoe vind je een opleidingsplek als arts-assistent?
Marieke
Er zijn meerdere commerciële bemiddelingsbureaus die artsen aan een opleidingsplek of baan helpen. Je kunt ook zelf zoeken. Dat begint met nadenken of je in een A of een B-spitaal wilt werken.[2] Kijk eerst waar je wilt wonen, in welke regio en zoek daar dan een spitaal. Het is makkelijk een baan te vinden, zeker als je ruim de tijd neemt en plant.
Hoe was het om als huisarts een baan te vinden?
Maya:
Ik zat op waarneembemiddeling.nl. Dat platform werkt samen met BKV en Meeconnect. Ik heb toen bij Sanacare gesolliciteerd en de baan meteen gekregen. Sanacare is een organisatie met 13 groepspraktijken. Medbase is eveneens een zorgaanbieder waar veel groepspraktijken onder vallen. Ik krijg vaak banen via LinkedIn aangeboden.
Verloopt de erkenning voor een huisarts net zoals voor een arts-assistent?
Cindy:
De registratie als arts loopt via MEBEKO (Medizinalberufekommission). Daarnaast is er een vergunning van de Kanton nodig, de BAB (Berufsausübungsbewilligung). Tot 1 januari 2022 was het vrij eenvoudig om na de registratie bij MEBEKO een vergunning van het Kanton te krijgen om als zelfstandig huisarts te mogen werken. Per januari 2022 is de regelgeving helaas veranderd. Om nu direct na de registratie via MEBEKO als zelfstandig huisarts aan de slag te gaan, zijn er diverse Kantons die eisen dat je eerst drie jaar lang als arts-assistent werkervaring opdoet (dit kan in een huisartsenpraktijk) of de opleiding tot ‘Allgemeine Innere Medizin’ volgt. Welke eisen er precies gesteld worden, kan per Kanton verschillen.
Tip: Houd er rekening mee dat de registratie en alles wat erbij komt kijken veel geld kost. Alle documenten moeten bijvoorbeeld gewaarmerkt en aangetekend verstuurd worden.
Hoelang duurde de registratie?
Maya
Mijn registratie heeft ongeveer 3 maanden geduurd. Kantons verstrekken niet snel een Berufsausübungsbewilligung (beroepsvergunning). Ze zijn hierin wel verschillend. Als je bijvoorbeeld in Zürich een paper krijgt, kan het zijn dat je niet mag wisselen naar een ander kanton.
Wat voor taalcertificaten heb je in Zwitserland nodig?
In Zwitserland is voor je registratie een Goethe-B2-Zertifikat voldoende. Het gaat in Zwitserland niet erom hoeveel je kunt, maar of er een klik is en je samen kunt werken.
Hoe is Zwitserland überhaupt georganiseerd?
Zwitserland is förderalistisch georganiseerd. Je hebt het Franse, Italiaanse en Duitse deel. Ze zijn verenigd in de Bundesrat. Ieder kanton is autonoom en heeft eigen wetten en regels. Het is moeilijk om iets samen te besluiten. Neem bijvoorbeeld Corona. Elke kanton had zijn eigen maatregelen.
Hoe kun je je het beste op een sollicitatiegesprek voorbereiden?
Marieke:
Ik heb de tijd genomen. Ik ben met een cursus Duits bij Academie Aan de Angstel begonnen en tegelijkertijd heb ik een baan gezocht.
Het eerste gesprek was in het Engels. Dat was geen probleem. Ik heb toen online naar banen gezocht en gesolliciteerd. Niet alle ziekenhuizen hebben gereageerd. Dat kan ook gebeuren.
4 à 5 maanden voor mijn B2-toets heb ik in het Duits gesprekken gevoerd. Dat was prima, want men wist dat ik met een cursus Duits bezig was. Daarnaast vindt men de NL-uitspraak leuk.
Anouk:
Sollicitatiegesprekken zijn niet moeilijk. De mensen waarmee je spreekt, zijn vriendelijk. Het is belangrijk dat je nadenkt over wat je wilt weten en vragen voorbereidt. Het gaat er niet, zoals in Nederland, om hoeveel je hebt gepresteerd en of je met stress om kunt gaan. Het is meer elkaar leren kennen.
Welke taalvaardigheden heb je nodig die je niet tijdens de cursus B2 leert?
Maya
Voor ik B2 heb gedaan, heb ik in de bibliotheek een boek voor artsen gevonden. Dat heb ik gebruikt om vaktermen te leren en alles in het Latijn te zeggen. Dat blijft hetzelfde in alle talen.
De taal van de patiënten leer je al doende. Je kunt ook een aantal lessen bij Academie Aan de Angstel nemen om met patiënten over klachten, pijn, aandoeningen, onderzoeken, medicatie, een diagnose of therapie te leren spreken.
Hoe zit het met de duur van werkcontracten?
Marieke
De contracten zijn tijdelijk, met name de contracten voor arts-assistenten, omdat men ervan uitgaat dat zij op een gegeven moment elders verder gaan.
Ook Oberarztstellen zijn vaak tijdelijk. Je kunt wel vragen om een vast contract. Ik wilde baanzekerheid en heb gevraagd of mijn baan vast kon zijn. Men is deze vraag gewend.
Mijn contract werd omgezet naar een vast contract. Daar deden ze niet moeilijk over, want het is makkelijk om een arts te ontslaan, bijvoorbeeld als je baas vindt dat het niet goed loopt. Maar daar hoef je niet ongerust over te zijn, je vindt namelijk snel weer een andere baan. In de praktijk heb ik dit tot nu toe niet meegemaakt.
In Nederland is het werk als huisarts heel afwisselend. Hoe zit dat in Zwitserland?
Maya
In Zwitserland is huisarts als specialisatie vrij nieuw. Ze zijn nog niet zo bekend met hoe men dit vak wil organiseren. De mensen zijn nog niet gewend om eerst naar een huisarts te gaan.
Kinderen tot 16 jaar gaan naar de kinderarts. Vrouwen gaan naar de gynaecologe voor een mamascreen en een uitstrijkje. Mannen gaan naar een uroloog. Met huiduitslag ga je naar een dermatoloog. Als een aandoening niet binnen een week niet weg is, gaat men naar een specialist.
Een allrounder, zoals we dat in Nederland kennen, is er nog niet.
Hoe zien je werkdagen als huisarts eruit?
Maya
Dat is heel verschillend.
In een stad gaan patiënten vaak naar de eerste hulp of naar een ‘Notfallpraxis’. In Bern heb ik nauwelijks huisbezoeken, wel vaak telefonische consultaties. Normaal kan ik mijn eigen patiënten voor een nacontrole terug laten komen.
Elk arts zou dagelijks plaats voor 2 à 3 spoedopnames moeten hebben. Ik heb minimaal 15 minuten tijd voor een patiënt.
Hoe is de communicatie met patiënten?
Patiënten stellen zich anders op dan in Nederland. In Nederland zijn we zeer direct. In Zwitserland moet je voorzichtig zijn, veel spreken en uitleggen, daar heb je tijd voor nodig. In Nederland zou je tegen iemand met een hoge bloeddruk zeggen dat de bloeddruk verhoogd is en dat degene een nacontrole moet doen. Je bespreekt de optie en raadt bijvoorbeeld medicijnen aan. In Zwitserland moet je opties aanbieden en alles uitleggen. De patiënt moet de opties kunnen bespreken en komt een paar keer terug voor meer advies.
Waarmee komen de patiënten?
De problemen zijn hetzelfde, maar men gaat sneller naar de spoedeisende hulp of naar een specialist. Als huisarts schrijf je patiënten ziek, je geeft hen een attest.
Ik moet handelingen uitvoeren, die een bedrijfsarts in Nederland doet.
Als een patiënt geen werk meer heeft of werkloos is, vult de huisarts alle formulieren in. Als iemand arbeidsongeschikt is, schrijft de arts elke keer een arbeidsongeschiktheidspapier.
Hoe zit het met de diensten?
Marieke
Als specialist draai je veel diensten. Dan moet je bijvoorbeeld een week lang elke nacht werken. Veel artsen hebben daar op een gegeven moment genoeg van. Deze specialiseren verder of worden huisarts. Een internist mag ook als huisarts werken (zie boven).
Wat is jouw ervaring, Maya?
Maya:
Of je als huisarts diensten moet draaien, hangt van de praktijk af. In de stad Bern draai je als huisarts 24-uursdiensten. Als je dat niet wilt, kun je de diensten afkopen. Ze zijn niet zwaar. In het begin moest ik door de hele stad rijden, medicijnen halen enz. Je krijgt per patiënt die je ziet betaald.
Onze praktijk is ook op zaterdag open. Nu werk ik eens in de zes weken op zaterdag.
Ik ga naar een andere stad in hetzelfde kanton verhuizen. Daar zijn geen diensten, een andere organisatie doet dat. Ik mag je daar wel inschrijven.
Hoezo zijn huisartsen niet overal verplicht om diensten te draaien?
Marieke
Omdat er in Zwitserland te weinig huisartsen zijn, bestaat er, anders dan in Nederland, geen zorgplicht. [3]Huisartsen bepalen hun openingstijden zelf. Zo zijn er veel praktijken op donderdagmiddag gesloten. In de zomer zijn ze drie weken dicht. Je mag diensten draaien, maar het hoeft niet.
Het kan dat de diensten in een stad waar meer huisartsen zijn anders zijn georganiseerd.
Hoe snel moet een arts ter plaatse zijn als hij consignatie heeft?
Dat is verschillend. Gemiddeld 30 minuten. Als een ziekenhuis geboorten begeleidt, zijn de artsen in het spitaal en zij draaien de dienst.
Hoe verloopt de communicatie met specialisten?
Maya:
Ik vind dat het makkelijk gaat. Ik had er nooit problemen mee. Soms is in een ziekenhuis geen bed vrij. Dan vragen ze je om de patiënt naar een andere plaats te brengen.
Wat voor brieven of formulieren moet je invullen?
Maya:
Ik moet schrijven waarom de patiënt ziek is, waarom hij een uitkering nodig heeft, wat hij nog wel kan. Veel vragen kan ik niet beantwoorden. Die optie zit ook op het formulier.
Bij een patiënt met een depressie of burn-out vul ik de formulieren samen met een psycholoog in die in onze praktijk werkt. Je vult zeker niet in wat je niet weet, omdat dat tegen de patiënt gaat werken.
Als iets niet duidelijk is, moet je vragen stellen. De collega’s staan ervoor open.
Ben je blij dat je deze stap hebt gezet?
Maya:
Jazeker. Ik mis wel nog taken die ik in NL mocht uitvoeren. Ik was meer huisarts. Hier in deze praktijk voel ik me beperkt in mijn handelingen.
Ook voor Marieke geldt, dat ze als nefroloog nog veel algemene internistische dingen doet.
Marieke
Het mooiste is de natuur, de vrijheid, de levenskwaliteit, de balans in werk en leven. Achter ons huis staan koeien op de wei, er begint direct het bos. De omgeving is zo mooi en gezond, dat willen we niet meer missen.
Blijf op de hoogte blijven van onze blogs
[1] In Zwitserland duurt de verdere opleiding tot medisch specialist gewoonlijk ten minste vijf jaar, afhankelijk van de specialisatie.
[2] Ein A-Spital ist z.B. eine Uniklinik. Die Bezeichnung A-, B- oder C-Spital bezieht sich auf das Spektrum bzw. die Grösse der entsprechenden Institution und ist insofern wichtig, als man nach dem Schweizer FA-Curriculum einen Teil der FA-Ausbildung an einem A-Spital machen muss. Wichtig ist, dass sich A,B oder C immer nur auf die Abteilung/Klinik/Institut bezieht und nicht auf das gesamte Krankenhaus, so kann es z.B. vorkommen, dass ein Krankenhaus für Innere ein A-Spital ist und für Pädiatrie B.
Die Kategorien kennzeichnen die Dauer der Weiterbildungsbefugnis, ein A-Spital kann 3 Jahre Weiterbildungszeit anbieten, ein B 2 und ein C ein oder sogar nur ein halbes Jahr.
[3] In Nederland geldt de zogenaamde zorgplicht: Als je om 16:55 wordt gebeld, moet je de patïent helpen.
Geschreven door Anne Kewitsch, oprichter en specialist in maatwerktrainingen Duits