Emigreren naar Duitsland

en de invloed van taal op je dagelijkse doen en laten

Overweeg je om naar Duitsland of Zwitserland te emigreren? Dan zit je met veel praktische vraagstukken over bijvoorbeeld huisvesting, verzekeringen, belasting, enzovoort. 

Heb je erbij stilgestaan dat emigreren niet alleen praktische veranderingen meebrengt, maar impact heeft op elke minuut van je leven die je buitenshuis bent? Je duikt namelijk onder in een andere cultuur en in een andere taal. De een zal ongetwijfeld gevoeliger zijn voor deze veranderingen dan de ander, maar het betreft iedereen die aan de andere kant van de grens gaat wonen.

Ik heb dit ondervonden toen ik in 1985 in Rotterdam ging studeren

Toen heb ik er totaal niet bij stilgestaan wat het betekent om aan de andere kant van een grens te gaan wonen (ik woonde daarvoor in Keulen). Het begon met de eetgewoontes. Ik was gewend ’s middags warm te eten en ’s avonds alleen brood. Dat heb ik in Rotterdam een tijd vol weten te houden, maar toen ik ging samenwonen, paste ik mij aan. Het brood, het dagelijkse brood, dat vond ik een grote verandering. De smaak is zo totaal anders. Ik kon er maar niet aan wennen en nam uit Duitsland zuurdesembrood mee. Inmiddels kan ik in mijn eigen woonplaats uitstekend brood kopen, ik hoef het gelukkig niet meer te importeren. Omgekeerd vinden veel Nederlanders Duits brood te zuur, te zwaar, te… Je bent gewaarschuwd.

Nederlands in het dagelijks leven

In de buurtsuper in Rotterdam moest ik elk woord opzoeken. ‘Karnemelk’ en ‘Buttermilch’ lijken nauwelijks op elkaar (dat betreft trouwens niet alleen de woorden, maar ook de smaak). Of bij de bakker. Ik zocht stevig brood, niet wetende dat een Nederlandse bakker onder stevig brood iets anders verstaat dan ik die ‘kräftiges Brot’ van een Duitse bakker gewend was. Toen ik ging samenwonen, spraken mijn man en ik Nederlands. Echter, als ik boos en geëmotioneerd werd, ging ik op Duits over. Probeer maar eens in een andere taal te schelden als je echt geïrriteerd bent. Je trekt een taal niet aan zoals je een jas aantrekt. Taal heeft met emoties te maken.

Welke taal spreek je met je kinderen?

Toen wij kinderen kregen, sprak ik Duits met hen, mijn taal. Toch sprak de oudste de eerste jaren alleen in het Nederlands terug. Dat was best raar. Mijn kind sprak een andere taal dan ik (ook al was mijn Nederlands intussen heel goed). Je zult misschien met ‘Berend Botje ging uit varen’ opgegroeid zijn. Wat doe je straks als je met jonge kinderen in Duitsland woont? Lees je ze uit ‘Jip en Janneke’ voor of uit ‘Die kleine Hexe’? Of uit allebei, dat kan ook. Wij deden het allebei. Mijn man las voor uit Nederlandse boeken, ik uit Duitse. Ik zong met ze in het Duits. Ik liet de kinderen naar de Duitse tv kijken: ’Die Sendung mit der Maus’, ‘Rudi Rabe’ en ‘Löwenzahn’, programma’s in mijn moedertaal. Wat ga jij straks doen?

Taal en humor

Grappen maken, begrijpen van humor in een andere taal, dat is ook wat. Als je graag moppen tapt, zul je flink moeten investeren in het begrijpen van de Duitse taal en de Duitse humor. Vooral taalgrappen zijn moeilijk. Het gaat over nuances, klemtonen, de juiste woorden. Er worden wellicht grappen gemaakt en je kunt niet meelachen, omdat je de grap niet begrijpt. Geen prettig gevoel, maar het kan gebeuren. Ik herinner me nog de allereerste film die ik in een bioscoop zag: ‘Abel’ van Alex van Warmerdam. Zowel taaltechnisch als qua stijl stond deze film heel ver van mij af. Nu hoort van Warmerdam tot mijn favoriete Nederlandse regisseurs, toen was het erg wennen.

‘Sie’ versus ‘Du’

Duitsers worden als ‘hoffelijk ’of ‘afstandelijk’ beschouwd vanwege het ‘Sie’ dat zij – althans over het algemeen – veel meer gebruiken dan Nederlanders het ‘u’. Maar zijn zij ook afstandelijker als ze ‘Sie’ zeggen of voelt het alleen zo, omdat wij ons met ‘u’ afstandelijk voelen? Kijk maar op zondagavond om 20:15 uur op ARD naar ‘Polizeiruf 110’. De twee collega’s Sascha Bukov en Katrin König hebben een zeer vertrouwde, vriendschappelijke relatie. Toch zeggen ze ‘Sie’ tegen elkaar. Het ‘Sie’ heeft een andere gevoelswaarde dan het Nederlandse ‘u’. Wil je in Duitsland iemand tutoyeren, dan hoor je het ‘Du’ aan te bieden. Daarvoor zijn bepaalde regels. Welke dat zijn, lees je in mijn blog over de regels voor de overstap van 'Sie' naar 'du'.

Mijn tips:

• Stel je open voor veranderingen.
• Probeer niet dat wat je in het Nederlands voelt op het Duitse te projecteren.
• Houd je met de taal bezig. Lees in het Duits lezen, kijk Duitse tv en films, luister naar de Duitse radio en naar Duitse muziek, ga naar Duitse cabaretvoorstellingen, dan leer je de taal niet alleen van buiten, maar ook van binnen.
• Onthoud dat het heel normaal is dat je collega of de moeder van een ander kind ook na drie weken contact nog ‘Sie’ blijft zeggen en dat dit een vriendschappelijk contact niet in de weg staat.

Ben je van plan naar Duitsland te emigreren en wil je:

• leren in het Duits contacten te leggen?
• je in het Duits voorstellen?
• in het Duits solliciteren?
• over jou of je werk spreken?
• over koetjes en kalfjes spreken?
• Duitse gezegdes leren?
• in het Duits telefoneren?
• met een makelaar over huizen spreken?
• in het Duits e-mails schrijven?
  of heb je andere wensen voor maatwerk in het Duits?

Graag hoor ik wat wij voor je kunnen betekenen. Neem vrijblijvend contact op. 

Blijf op de hoogte blijven van onze blogs

Geschreven door Anne Kewitsch, oprichter en specialist in maatwerktrainingen Duits

Bron: "Foto uit de voorstelling Babel(words) van Eastman / Sidi Larbi Cherkaoui © Koen Broos, gebruikt met toelating van Eastman".