Skip to main content

Wanneer mag je 'du' zeggen in Duitsland

Tutoyeren in Duitsland

Aan het begin van een cursus Zakelijk Duits komt de manier waarop cursisten mij en elkaar aanspreken altijd aan de orde. Wij bespreken wat men in Duitsland in een soortgelijke situatie tegen elkaar zegt. Opdat het niet bij theorie blijft, handhaven wij tijdens de cursus in principe de Duitse etiquette. Wij spreken Duits én wij passen de Duitse zakelijke omgangsvormen toe. Dat wil zeggen dat wij elkaar 'siezen' ('u' zeggen) totdat ik het 'du' aanbied.

Een tijd geleden zei een jonge arts tegen mij: "Bitte sagen Sie 'du' zu mir ". Toen hij mij daarentegen bleef vousvoyeren en ik hem daarop aansprak antwoordde hij: "Maar u bent ouder en u bent de leraar".

Volgens de Duitse etiquette maakte deze cursist een drietal vergissingen:

  1. Hij bood als jongere de oudere het 'du' aan.
  2. Hij stelde een asymmetrische verhouding voor. Terwijl hij mij het 'du' aanbood, vond hij dat hij mij moest blijven 'siezen'.
  3. Hij bood als cursist de leraar het 'du' aan.

@ 1: In Duitsland mag de oudere het 'du' aanbieden aan de jongere

- niet omgekeerd.
Bij gelijke leeftijd kan de gezagsverhouding bepalend zijn, zodat bijvoorbeeld de afdelingsmanager het ‘du’ aanbiedt aan een medewerker en niet andersom.

@2: Onder volwassenen (vanaf 16 jaar) zijn de verhoudingen symmetrisch

Men tutoyeert (‘du’) óf vousvoyeert elkaar (‘Sie’).
Een directeur die door een medewerker met ‘Sie’ wordt aangesproken, zal zijn ondergeschikte eveneens met ‘Sie’ aanspreken.
Een asymmetrische verhouding is alleen mogelijk tussen een jongere (althans, jonger dan 16 jaar) en een volwassene. (Dit is niet anders dan in Nederland).

@3: Een trainer of docent mag de cursist het 'du' aanbieden'

- niet omgekeerd.
In feite betreft het hier een afgeleide vorm van de situatie waarbij de gezagsverhouding bepalend is. Een algemeen directeur zal het ‘du’ aanbieden aan een afdelingsmanager, niet andersom. Zo zal ook de leraar, indien de situatie daartoe aanleiding geeft, het ‘du’ aanbieden aan de cursist en niet andersom.

Leeftijd versus gezag – Lastige situaties

Overigens kunnen zich ondanks deze regels onduidelijke situaties voordoen.
Zo zal een jonge leraar, docent of directeur aarzelen om een oudere cursist of medewerker het ‘du’ aan te bieden, omdat dit conflicteert met de regel dat een jongere niet het ‘du’ aanbiedt aan een oudere.
In dezelfde situatie zal de oudere cursist of ondergeschikte aarzelen om het ‘du’ aan te bieden aan de leraar, docent of directeur omdat dit in strijd is met de regel dat een cursist of medewerker het ‘du’ niet aanbiedt aan een leraar of directeur.

In een dergelijke situatie zijn er twee mogelijkheden:

  • Men blijft elkaar ‘siezen’
  • Eén van de partijen stelt de situatie en het hiermee gepaard gaande ongemak voorzichtig en informeel ter sprake. Ook indien de uitkomst is dat men elkaar blijft ‘siezen’, zal niemand het een bezwaar vinden dat de kwestie op tafel is gelegd.

Wilt u op de hoogte blijven van onze blogs?

Ontvang om de maand leuke tips over o.a. de Duitse taal of omgangsvormen in Duitsland.

Inschrijven nieuwsbrief 4